Prezentujemy odpowiedź Sekretarza Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Szymona Giżyńskiego na pismo Zarząd Związku Pracodawców – Dzierżawców i Właścicieli w sprawie oceny polityki przyjętej wobec rolników gospodarujących na gruntach rolnych Skarbu Państwa.

Zawartymi w opinii postulatami Roman Wiatrowski prezes zarządu Związku starał się przekonać dyrekcję KOWR-u, zarówno na szczeblu krajowym, jak i oddziału terenowego w Bydgoszczy, by nie zmniejszać potencjału produkcyjnego perspektywicznych przedsiębiorstw, utrzymać zatrudnienie i znaleźć kompromis, czyli przeznaczyć część gruntów dla rokujących gospodarstw, ale jednocześnie dać możliwość stabilności gospodarowania dzierżawcom.

W opinii Związek zaproponował, aby minister rolnictwa rozważył potrzebę zmian w zarządzeniach KOWR-u regulujących dzierżawę nieruchomości rolnych w następującym zakresie:

• Możliwość wydłużania okresu istniejących umów dzierżaw dla dzierżawców, którzy w trakcie trwania umowy dzierżawy wyłączyli 30% dzierżawionego areału zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych innych ustaw, Dz.U. 2011.233.1382), i dzierżawców, którzy byli z tego obowiązku zwolnieni na okres od 8 do 15 lat, również dla dzierżawców nieruchomości niebędących osobami prowadzącymi gospodarstwo rodzinne w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego. W tym możliwość wydłużenia dzierżawy o okres co najmniej 15 lat, w przypadku gdy produkcja roślinna jest połączona z produkcją zwierzęcą, a dzierżawiony areał jest konieczny do zachowania hodowli.

W oficjalnej odpowiedzi MRiRW odpowiedziało: [...] za uprzednią zgodą Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa mając na uwadze specyfikację działalności rolniczej i szereg występujących uwarunkowań formalno-prawnych, gospodarczych i organizacyjnych (np. profil prowadzonej produkcji rolniczej, nakłady poniesione w ramach prowadzonej działalności rolniczej) - przedłużenie umowy dzierżawy może zostać ustalone na dłuższy okres niż wynikałby to funkcjonujących regulacji zawartych w Zarządzeniu Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o nr 105/2020/Z w sprawie wykonywania umowy dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

• Możliwość przedłużania umów dzierżaw bez kolejnych wyłączeń, w uzasadnionych przypadkach warunkowego prawa KOWR-u, uprawniającego do wyłączenia nie więcej niż 10% dzierżawionych gruntów.

[...] przy przedłużaniu umowy dzierżawy, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa bierze pod uwagę szereg czynników zarówno natury społecznej, jak i prawnej oraz ekonomicznej. Dlatego, podejmując decyzję o przedłużeniu umowy dzierżawy bierze się też pod uwagę zapotrzebowanie rolników indywidualnych na powiększenie istniejących gospodarstw rodzinnych. W takim przypadku, jeżeli Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa nie dysponuje nierozdysponowanymi gruntami rolnymi, może mieć miejsce przedłużenie umowy dzierżawy w odniesieniu do części przedmiotu dzierżawy Zapis w umowie dzierżawy daje możliwość wyłączenia części przedmiotu dzierżawy. Nie oznacza to jednak, że z każdej umowy Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa będzie, bez analizy opisanych powyżej aspektów, wyłączał grunty do odrębnego zagospodarowania. –wyjaśnił Szymon Giżyński Sekretarz Stanu w Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 

Powyższa interpretacja świadczy, że obecnie nie ma wypracowanych form oceny dzierżawców, ich roli w środowisku, a w obecnym stanie prawnym za zgodą dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa jest możliwość przedłużania umów dzierżaw nawet na okres dłuższy niż 8 lat w przypadku gospodarstw powyżej 300 ha oraz dłuższy niż 15 lat dla osób prowadzących gospodarstwo rodzinne w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego. Z praktyki wiadomo jednak, że przedłużenie umowy to bardzo trudny proces, ponieważ KOWR, czyli Skarb Państwa wychodzi z założenia, że skoro jest właścicielem, to może wydzierżawić ziemię temu, komu i na jak długi okres chce. Urzędnicy często wydają się zapominać o zatrudnionych pracownikach, zainwestowanych milionach złotych, a także eksporcie rolno-spożywczym, za który w głównej mierze odpowiadają podmioty towarowe.

Warto w tym miejscu dodać, że tylko dobrze przygotowany wniosek złożony w terminie może być gwarancją wydłużenia okresu dzierżawy o kolejny okres. Dlatego Związek służy wsparciem w przygotowaniu i uzasadnieniu wniosku, czyli opisaniu majątku gospodarstwa rolnego, inwestycji, zatrudnienia, organizacji produkcji oraz wyników produkcyjnych i ekonomicznych gospodarstwa rolnego.